israfil güneş
  Göle Şilvesi
 

 

Göle'de kullanılan Türkçe; gerek aksan, gerek içerdiği kelimeler ve sesler, gerekse vurgu bakımından Memleketimizin diğer yörelerinde konuşulan Türkçe  ve İstanbul Türkçe'si ile farklılıklar göstermektedir.

Bu farklılıkların başında Göle Ağzının içerdiği sesler gelmektedir. Bunlardan en önemlileri;

X: Başta Azerice olmak üzere birçok doğu lisanında "H" sesinin daha gırtlaktan söylenmesi ile çıkarılan bu ses genellikle "X" harfiyle gösterilmektedir.

Ê: Azericede de kullanılan; "E" harfinin bir ton incesi, "E" ile "İ" sesleri arasındaki bu ses "é" harfiyle gösterilmektedir.

Q: Azericede de kullanılan; "G" sesinin gırtlaktan söylenmesi ile çıkarılan bu ses  birçok dilde "Q"  harfiyle gösterilmektedir.

Diğer önemli farklılık ise; özellikle şimdiki zamanda kurulan cümlelerde görülmektedir. İstanbul Türkçesi'nde -yor eki kullanılarak kurulan bu cümleler Göle Ağzı'nda -ér(er) ekiyle kurulur.

İstanbul Türkçesi: Bugün Kars'a gidiyorum/gidiyorsun/gidiyor/gidiyoruz/gidiyorsunuz/gidiyorlar.

Göle Ağzı: Bugün Kars'a (Qars'a) gidérim/gidérsin/gidér/gidérıx/gidérsiz/gidérler.

Ayrıca soru kipi kullanılmadan oluşturulan soru cümlelerinde İstanbul Türkçesi'ndeki -mu, -mı ekleri genelde kullanılmaz. Öğe kurgusu düz cümle şeklinde düzenlenir ve soru anlamı vurgu ile gerçekleştirilir. Bu özellik başta Fransızca olmak üzere birçok dilde de bulunmaktadır.

İstanbul Türkçesi: Gero'nun Suyuna geliyor musun/mu/musunuz/lar mı?

Göle Ağzı: Qero'nun(Gero) Suyuna gelérsin/gelér/gelérsiz/gelérler?

Tüm bunların yanında Göle Ağzının Memleketimizde kullanılan diğer Türkçelerden en önemli farklılığı içerdiği kelimelerdir. Bunlardan başlıcaları;

  

A:                              

AĞIL
Hayvanların dışarıda kapatıldığı yer

AXUR
Ahır

AHİR-İ (AXIRİ)
Sonuçta

AKBUN(AXBUN)
Hayvan Pisliği

ALAF
Hayvan yemi, ot

ANDIR,
Uğursuz şeyler için söylenir

ASACA YIKANMAK
Başını Yıkamak

ATOL
Patatese benzer fındık büyüklüğünde kök

AYAR
Atın sırtına vurulan eğer

B:                          

BADVAL
Anbarın bir çeşidi

BARÇ ETMEK
Öpmek

BASMA
Hayvan pisliğini bastırarak düzeltilmiş hali

BEÇ
Birazca geri zekali anlamında,safca

BED
Çirkin

BEGE
Ahırda otun konulduğu yer

BIÇĞI(BIŞXİ)
Testere

BINIVIZ
Sinsi

BİBİ
Hala

BİJLİ
Sivri

BİŞİ
Yağ içinde kızartılarak yapılan ekmek

BİŞKA
Kibrit

BOZOĞLU
Çok yiyen, obur

BULUZ
Elbise

C - Ç:                         

CAĞ
Şiş

CAMUŞ
Manda

CEMSE
Askeri araç konvoyu

CIRBAĞA
Edepsiz çocuk

CİCE
Yenge anlamında

CINAV
Kamçılarda kullanılan deriden kesilmiş kayış

CIRCIR
Fermuar

CIRNAĞ (CIRNAX)
Tırnak

CIZLAVET
Lastik ayakkabı

COC(COCAK), ŞORUK
Bataklık

CULUK
Hindi

ÇAYNİK
Çaydanlık

ÇEÇİL
Telpeyniri

ÇENKÜRMEK
Küçük Köpeğin Havlaması

ÇİGELEK
Yabani çilek

ÇİMMEK
Banyo yapmak

D - E - F:                 

DAVAR
Koyun sürüsü

DE HAYDİ!
Çabuk gel

DEĞİRMİ
Yuvarlak

DILDIBIL
Çırılçıplak

DILLO
Hafifmeşrep

DINAZ ETME
Alay etme

DOLÇA
Büyük maşrapa

DOY DOY
Ördek

DUMMAK
Suya Dalmak

DÜĞMEÇ
Lokma lokma kesilmiş ekmek üstüne yağ dökülerek yapılan bir yemek

EFSENE
Saf İnsan

ENDEZE OLMAK
Oyalanmak

EREK
Orman içindeki açıklık alan

FANTİ
İskambil

FERİK
Yavru tavuk

FIRTTIK(FIRTTIX)
Sümük

 

G:                               

GADA
Yoksul

GAKKA(GAGGA)
Akide şekeri

GARO
Anbar dolap mahzen

GEJJO
Geri zekalı

GIDIL
Küçük

GIJGIRMAK
Yoğurdun ekşimesi

GIJİK
Kıvırcık saç

GINCO
Zayıf, çelimsiz

GIRNAP
İp

GOBBUZ
Yumruk

GOCİK
Kaban

GOLOPİ
Tahtadan yapılmış sitil

GOPPAL
Büyük burun

GOZO
Biçimsiz,düzensiz

GÖZE
Pınar

XIRLAMAK
Boğazı sıkılan birinin çıkardığı ses.

GAGGAÇ
Donmuş

GALAK (QALAX)
Tezek Yığını

GANFET
Akide Şekeri

GAŞGA
At Arabası

GAYGANA
Sahanda yumurta

GIDİK
Oğlak

GIMİ(QIMİ)
Atol denen bitkinin uzumış sapı

GIRGAL(QIRQAL)
Hayvanları bağlamak için ağaçtan yapılan boyun bağı.

GİZLENGUGGİ
Saklambaç

GODDA
Büyük zar

GOND
Bina yapımında kullanılan büyük ağaç

GORUĞÇU(QORUXÇU)
Kır Bekçisi

GUBA
Çocuk

GUDİK
Yavru Köpek

GURRA (QU</font><font face="Tahoma" size="2" color="#000033">RRÊ)
Kendini beğenmiş

GUŞGANA (QUŞXANA)
Tencere

GUZİK
Kambur

H:                         

HARG (HARX)
Sürülmüş Tarla

HARMUTLAMAK
Karıştırmak

HAROS
Nadasa bırakılmış tarla

HEDİK
Haşlanmış buğday

H(Ê)ERSLENMEK
Sinirlenmek

HEYAT
Bahçe

HIŞT(XIŞT)
Çivili köpek tasması

HODAK(X)
Öküzlerin boynunduruğuna oturan çocuk

HORAVEL
Hodak denen çocuğun öküzleri sürerken söylediği mahniler.

HUŞKİ (XUŞKİ)
Tezek tozu

K- L:                       

KAYIŞ
Kemer

KERME
Koyun pisliğinden yapılan tezek

KERTİ
Bayat

KOR ARABA
Kağnı

KOTAN
Pulluk

KOZİK
Ahırda danaların kapatıldığı yer

KÖÇMEK
Evlenmek

KULLİK
Bere

KUNKUL
Omuz

KURUN
Ağaçtan oyularak yapılan su kabı

KURİK
Kısrakların yeni kulunu, tay

KÜLLAH
Böğürtlen

KÜSKİ
Kaldıraç

LIBBIZ
Parasız, Züğürt

LOBYE
Fasulye

LÖK
Büyük

 

 

M - N - O :           

MAZİ
Arabaların tekerlerinin takıldığı ağaç

MEREK
Ambar

MEŞE
Orman

MİNTAN
Gömlek

MOZİK
Dananın büyüğü

MÖKGEM
Sağlam

MÜRGÜLEME
Otururken hafif uykuya dalma

MÜRGÜLEMEK
Uyumak

OXÇUR
Uçkur

OLA,ULA
Oğlan erkek çocuk

P - R - S - Ş:               

PAXILLANMAK
Kıskanmak

PEG
Virane

PEŞ GUN
Sofra

PEŞKİR
Havlu

PİSİK
Kedi

PORTLAK
Göz Yapısı büyük olan

POŞA, MITRIF
Çingene

PÖÇÇÜK
Kalça

PÖRÇÜK
Tırpanı sapına bağlayan yeri

PUNGAR
Çeşme

SANAK(SANAX) SEL
Ahırlarda bulunan kanallar

SEGİRTMEK
Çabuk davranmak

SEVKİ
Divan

SIGGAVUL
Ahır temizlemede kullanılan süpürge

SİNOR
Tarla hududu

SİTEKAN(İSTEKÂN)
Bardak

SİTİL
Yoğurt Kabı

STOL
Sandalye

ŞILLOPA
Karla karışık yağmur

ŞOĞURT
Salya

ŞUŞLANMAK
Fazla yatma

T:                          

TAĞAYİRLENME
Kendinden geçme

TAPAN
Ekili tarlaları düzeltmek için, yapılan alet

TAPUL, PULUL
Ot demeti

TAR
Tavukların dizilmesi için konular sırık

TEREK
Raf

TERMAŞ
Bozuk

TEŞT
Saç leğen

TEVÜR
Çeşit

TUMAN
Don

V - Y - Z:                

VIRREK
Yalancı

VOJ
Yular

VUŞŞ!
Şaşırma ifadesi

YAŞİK
Ağaçtan yapılan kasa

YEĞİN(YEGİN)
Çalışkan titiz

YESSİR OLMAK
Kurban olmak

YEŞİL,PİÇ
¼ lük Rakı

YIĞIN
Otların toplanarak oluşturduğu ot yığını

YÜNGÜL
Hafif

ZAĞ
Keskin sivri

ZAĞAR
Küçük köpek

ZANDUX
Sandık

ZEHRIMAR!, ÇOR!
Sinirli bir anda "ne var?" anlamında kullanılırlar

ZEŞİT
Ağıt

ZIRZA
Asmalı kilit

ZİRT
Gösteriş meraklısı

ZUKKUM
Haram

 
   
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol